این ماده برای اولین بار در دهههای قبل کشف و به یک ماده صنعتی مهم تبدیل شد. مواد تشکیل دهنده پلی اورتان از واکنش ایزوسیاناتها و پلی الها است. تیپییو مزایا و کاربردهای گوناگون در صنایع مختلف دارد و از ابتدای تولید، خرید TPU و فروش آن در بازار صنایع به علت موارد کاربرد گوناگون آن زیاد بود. تیپی یوها موادی تکنولوژی بالا هستند که ترکیب فوق العاده سودمند و مختلف را در کنار هم تشکیل میدهند.
ترمو پلاستیک پلیاورتان دارای دو بخش میباشد، بخش نرم آن از دو ماده پلی اتر و پلی استر است که استفاده از هر کدام آنها بسته به نوع محصول نهایی دارد. برای مثال محیطهای نیازمند مقاومت در برابر هیدروکربنها و محیطهای روغنی خواستار تی پی یوهایی با پایه پلیاستر میباشند و در مقابل محیطهای مرطوب نیازمند سی پی یوهایی با پایه اتر هستند.
در بخش سخت آن نیز میتوان از الیاف اتیک یا آروماتیک استفاده کرد.
مواد TPUچیست؟
پلی اورتان همانطور که گفته شد کاربردهای گوناگونی دارد و از پلیمرهای پر مصرف در جهان محسوب میشود. متخصصان صنایع پوشش دهی به دلیل خواص و ویژگیهای آن همیشه در پی خرید TPU برای مواد خود هستند. این ماده یک پلیمر قابل ذوب است که در فرایندهای اکستروژن مثل قالب گیری و فشاری و تزریقی مورد استفاده قرار میگیرد. پلی اورتان به دلیل خواص فیزیکی ویژه بر خلاف دیگر الاستومرهای ترموپلاستیک در رنج پرکاربردترین مواد انعطافپذیر قرار دارد. انعطافپذیری این ماده بهدلیل کوپلیمر خطی با بخشهای سختونرم است که شامل آروماتیک و الیافتیک است.
تاریخچه استفاده از پلی اورتان ترموپلاستیک
اولین پلی اورتان در آمریکا در سال ۱۹۳۷ توسط اتو بایر کشف شد. این دکتر که به دلیل اختراع پلیمر و دی ایزوسیانات به پدر صنعت معروف است منجر به ساخت پرمصرف ترین ماده صنعتی در آن زمان شد. این ماده در جنگ جهانی اول به دلیل توانایی جایگزینی و استفاده در مواد مختلف کاربردهای بسیار زیادی داشت و به عنوان لاستیک، آغشته سازی کاغذ، پوششهای مقاوم در برابر مواد شیمیایی و ساییدگی، تولید لباسهای ضد گاز خردل و بعد از پایان جنگ نیز با توجه به خواست و نیاز مشتریان تغییراتی کرد و در موارد گوناگون مورد استفاده قرارگرفت.
مراحل تولید TPU
برای اینکه به صورت دقیق متوجه مراحل تولید تیپی یو شوید به جدول مربوط به Data sheet مراجعه کنید که دارای مشخصات کامل از آنها است. در تولید این ترموپلاستیک پارامترهایی مانند: دانسیته فوم، ویسکوزیته مواد، زمان مشخصه فرمولها جهت تولید وجود دارد و از فناوری به روز و خاص استفاده میشود. مراحل ساخت و تولید تیپییو به شرح زیر است:
۱-تهیه جز پلی ال حاوی گاز
۲- توزین دو جز پلی ال و پلی ایزوسیانات
۳-مخلوط نمودن دو جزء متوسط همزمان
۴-اندازه گیری زمانهای مشخصه فوم
۵-اندازه گیری دانسیته نمونه
انواع ترموپلاستیک پلی اورتان
این پلیمر انواع مختلفی دارد که باعث شده خرید TPU برای موارد گوناگون مورد توجه قرار گیرد در ادامه با انواع مختلف آنها آشنا میشوید. پلی اورتانهای سخت: این فومها به دلیل توانایی در یکسان سازی دما و پایین آوردن سطح صدا به منظور بهتر کردن شرایط محیطهای تجاری و مسکونی و کاهش هزینههای انرژی استفاده میشوند.
پلی اورتانهای انعطاف پذیر: این فومها در بازار آمریکای شمالی حجم ۳۰ درصدی را تشکیل دادهاند. در قسمتهای داخلی خودرو، بسته بندی، وسایل خانگی، صنعت، انواع محصولات پرکاربرد تجاری به دلیل خاصیت ضربه گیری مورد استفاده قرار میگیرند.
پلی اورتانهای ساخته شده با روش قالب گیری تزریقی: موادی که توسط این روش ساخته شدهاند شامل بخش جلویی خودرو، ارتباط مخابراتی، پنلهای خانگی برقی، تجهیزات کامپیوتری، صنایع خودروسازی، تجهیزات حوزه ورزشی و تفریحی هستند و علت استفاده از آن خاصیتهایی مانند استحکام بالا، عایق پذیری گرما، خواص پویا، پایداری ابعادی، مقاومت گرمایی بالا است.
بایندرها: این محصول از موادی مانند سطوح الاستومری یا لاستیکی، پنلهای چوبی ساخته میشود و موارد مورد استفاده آنها در ساخت ساز منازل، تیرچهها، پنلهای چوبی، کف سازی، تخت تراشههای جهت دار، چسباندن ذرات و فیبرها به یکدیگر است.
پلی اورتانهای ترموپلاستیکی: این ماده به دلیل خاصیت ارتجاعی و انعطاف پذیری و مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی و ساییدگی و ضربه، کاربردها و خواص گوناگون دارد و از آن در ساخت خودرو، کفش، حوزه ساخت و ساز استفاده میشود.
نحوه تخریب TPU
تمام پلیمرهای موجود در جهان قابلیت تخریب شدن دارند. برای مثال تخریب توسط قارچها و میکروبها، در تخریب میکروبی حمله میکروارگانسیمها باعث تجزیه شیمیایی میشود. آنزیمها و قارچها نیز باعث از بین رفتن آنها میشوند. در حالت دیگر تنش محیطی باعث ترک خوردگی و در نهایت شکستن و ایجاد تخریب سطحی می گردد. ترکیباتی که باعث تخریب پلیمرها در بدن میشوند شامل، آنزیمها، نمک و آب هستند و مولکول های رادیکالهای آزاد و ویتامینها در تخریب سریع آنها نقش دارند. پلی یورتانهای هیدروفیل با ورود آب توده آنها کاملاً تخریب سراسری میشود اما اگر پلی اورتان آب گریز باشد فقط به صورت سطحی تخریب میگردد.
موارد ایمنی و نگهداری TPU
در این بخش علاوه بر بحث کاربردها و خرید TPU, به نحوه نگهداری آن میپردازیم. شرکتهای تولید این پلیمر میتوانند با روشهایی مانند پیرولیز، فتولیز و هیدرولیز جلوی خطرات این ماده بر اثر حرارت را بگیرند. اگر یک شرکت با مواد ترکیبات و وسایل نامناسب ماده را تهیه کند آسیبهای مختلف پوستی مانند خارش، سوزش و اگزمابه همراه دارد. بزرگترین خطر آن قرار گرفتن در برابر حرارت شدید و سوزاندن است زیرا با اینکه مادهای سمی نیست اما باسوزاندن آن بخارهای سمی سیانور تولید میشود که مشکلات تنفسی زیادی به همراه دارد.
موارد مورد استفاده ترموپلاسیتک TPU
ترموپلاستیک موارد مورد استفاده زیادی دارد و تمام صنایع به نحوی از آن استفاده می کنند. برای مثال:
١-تولید لوله: این ماده در تولید لولههای فاضلاب بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. یکی از نوعهی آن لوله پلیکا است و در انتقال فاضلاب و ساختمان سازی کاربرد فراوانی دارد.
۲-تولید کابل برق: به مرور زمان فشار بالای جریان برق و حرارت آن ممکن است به متریال های کابل آسیب بزند از این رو برای روکش های آنها از ترموپلاستیک استفاده میکنند زیرا در اثر حرارت آسیبی نمیبیند.
۳-صنایع خودروسازی: برای ساخت قطعات در صنعت خودروسازی و وسایل ماشینها به دلیل انعطاف پذیری بالا و فراوانی و وزن کم از این ماده استفاده بالایی میشود.
۴- ساخت پنل خورشیدی: از تی پی یو برای ساخت انواع فیلمهای نازک و تولید و ساخت پنل خورشیدی استفاده میکنند.
۵- بسته بندی وکیوم فرمینگ: برای بسته بندیهای مختلف به دلیل ویژگیهای مانند مقاومت در برابر حرارت و مکش و انعطاف پذیری در برابر گرما این پلیمر مورد استفاده قرار میگیرد.
مزایا و گونه های مختلف ترموپلاستیک TPU
از مزایای ترموپلاستیک میتوان به مواردی مانند: دوام بالا و استحکام مناسب، مقاومت شیمیایی خوب، قابلیت بازیافت، مقاوم و پایدار در برابر اشعههای پرانرژی، دارای ضریب اصطکاک کم، قابلیت استریل شدگی اشاره کرد و گونههای مختلف آن نیز شامل: ان بی آر، پیدی ام، پی بی آر، اس بی اس، اس ای بی اس، لاستومرها، تی پی دی، تی پی آر، ثی پی او، پی بی آر است.
کلام آخر
تی پی یو یک پلیمر با کاربردهای بسیار زیاد و خواص و مزایای گوناکون است که امروزه در صنایع مختلف استفاده میشود و همانطور که گفته شد مصرف آن به زمانهای جنگ جهانی بر میگردد. در این مقاله اطلاعات گوناگون مانند خرید TPU، نحوه نگهداری، نحوه تخریب، مواد کاربرد ، انواع گوناگون آن و دیگر اطلاعات را جمع آوری کرده تا دانش شما را در این زمینه بالا ببریم.
سوالات متداول
- TPU چیست؟
TPU مخفف کلمه پلاستیک پلی یورتان است که از مشتقات پلاستیک است که در سال 1959 از پلاستیک استخراج شده است. - خرید TPU برای تولید چه محصولاتی انجام می شود؟
TPU چون یک ماده اولیه است در ساخت بسیاری از محصولات کاربرد دارد که بیشترین دلیل خرید TPU برای ساخت قاب و گلس گوشی است اما می توان محصولات دیگری از جمله محافظ کیبورد کامپیوتر و لب تاپ، پوشش بیرونی کابل ها(که با استفاده از هوستافرم هم ساخته می شوند که برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه خرید هوستافرم مراجعه کنید.)، لوازم آرایشی و ضربه گیر های ورزشی اشاره کرد.